<%@ Page Language="C#" ContentType="text/html" ResponseEncoding="windows-1251" %> Тиббиёт сахифаси...

 

 

 
Бош саҳифага қайтиш
     
 
АНТИБИОТИКЛАРНИ ИШЛАТИШГА ДОИР УМУМИЙ ЙЎЛ-ЙЎРИҚЛАР

1. Агар сиз антибиотикнинг қандай ишлатилишини ва қандай инфекцияларга қарши эканини аниқ билмасангиз, уни ишлатманг.
2. Сиз даволамоқчи бўлган инфекцияга қарши тавсия этилган антибиотикнигина ишлатинг.
3. Антибиотикларнинг ишлатилишидаги хавфли томонларини билинг .
4. Антибиотикларни фақат тавсия қилинган миқдор — дозаларда ишлатинг (кўп ҳам эмас, оз ҳам эмас). Антибиотик миқдори касаллик ва беморнинг ёши ва вазнига боғли қ .
5. Агар антибиотик таблеткаларини ичиб, яхши натижага эришсангиз, ҳеч қачон уларнинг уколини олманг. Фақат жуда зарур бўлиб қолгандагина укол олинг.
6. Касаллик белгилари тўла йўқолиб кетгунга қадар антибиотиклар ичишни тўхтатманг. Иситма ёки касалликнинг барча белгилари йўқ бўлиб кетгандан сўнг ҳам дори ичишни камида яна 2 кун давом эттиринг. (Сил, мохов каби баъзи касалликларда бемор яхши бўлиб қолганидан кейин ҳам дорини ойлар ёки йиллар давомида қабул қилиши керак. Ҳар бир касаллик хусусида берилган йўл-йўриқларга риоя қилинг.)
7. Агар антибиотик тошма, қичишиш, нафас олиш қийинлашиши ёки бошқа жиддий таъсирлар сабабчиси бўлса, уни қабул қилишни тўхтатинг, демак бутун ҳаётингиз давомида бу дорини қайта ишлатмаслигингиз керак.
8. Антибиотикларни жуда зарур пайтлардагина ишлатинг: антибиотикларнинг кўп қабул қилиниши инфекцияга қарши курашадиган кучининг камайишига олиб келиши мумкин.

БАЪЗИ АНТИБИОТИКЛАРНИ ИШЛАТИШГА ДОИР ЙЎЛ-ЙЎРИҚЛАР

1. Пенициллин ёки ампициллиндан уколларини қилаётганингизда аллергик таъсирларга қарши керак бўладиган адреналин (эпинефрин) ампулалари доим тайёр турсин.
2. Пенициллинга аллергияси бор одамлар эритромицин ва бошқа антибиотикларни ишлатсин.
3. Таъсир доираси кенг — тетрациклин, ампициллин ёки бошқа антибиотиклар ўрнига таъсир доираси тор — пенициллин ёки бошқа антибиотиклар ишлатиш мумкин бўлса, таъсир доираси кенг антибиотикларни ишлатманг. Таъсир доираси кенг антибиотиклар таъсир доираси тор хилларига нисбатан кўплаб бактерия турларига қарши ишлатилади. Шунинг учун улар бизнинг организмимизга фойдали баъзи бактерияларни ҳам ўлдириши мумкин.
4. Левомицетинни фақат оғир ёки ҳаёт учун хавфли, ич терлама каби маълум касалликларга қарши ишлатинг. У хавфли дори. Ҳеч қачон уни оддий касалликлар учун ишлатманг. Янги туғилган болаларга ҳам берманг (фақат кўкйўталдан ташқари).
5. Ҳеч қачон тетрациклик ёки левомицетин уколларини олманг. Уларнинг таблеткаси ичилганда хавфсизроқ, оғриқсизроқ ва баъзи ҳолларда уколлардан ҳам фойдалироқдир.
6. Тетрациклин ёки ципрофлоксацинни (сифлокс, ципролет) ҳомиладор аёллар ҳамда болаларга берманг. Булар янги тиш ва суякларни шикастлаши мумкин.
7. Аминогликозидлар гуруҳига кирувчи дорилар (канамицин ва гентамицинлар ҳам) анча заҳарли. Кўпинча уларни енгил дардларга тавсия қиладир, бунда уларнинг фойдасидан зарари кўпроқдир. Улар фақат жиддий касалликларга қарши тавсия қилинган бўлса ишлатинг. Лекин буларни шамоллаш, грипп ва нафас йўлларининг оддий касалликларига қарши ҳеч қачон ишлатманг.
8. Ампициллин каби антибиотиклар фойдали бактерияларни ўлдиради. Қатиқ ёки сузма истеъмол қилиш ўлдирилган фойдали бактерияларнинг янгиланишига ва организмнинг табиий баланси қайта тикланишига ёрдам беради.

АНТИБИОТИКЛАР ЁРДАМ БЕРМАСА, НИМА ҚИЛИШ КЕРАК?

Кўпгина оддий инфекцияларни антибиотиклар бир ёки икки кун ичида даволай бошлайди. Агар улар ёрдам бермаётган бўлса, бунинг сабаби қуйидагича бўлиши мумкин:

1. Касаллик сиз ўйлаган касаллик бўлмаслиги мумкин. Сиз фойдасиз дори ишлатаётган бўлишингиз мумкин. Касалликни аниқ билиб олишга ва дорини тўғри ишлатишга ҳаракат қилинг.
2. Антибиотик миқдори нотўғри бўлса, уни текширинг.
3. Бактерия бу антиботикка чидамли бўлиб қолган бўлса, дори уларни ўлдира олмайди. Ўша касаллик учун тавсия қилинган бошқа антибиотикларни ишлатиб кўринг.
4. Сиз касалликни даволашни етарли даражада билмаётгандирсиз. Аҳвол жиддийлашаётган ёки оғирлашаётган бўлса, мутахассисдан тиббий маслаҳат олинг.

АНТИБИОТИКЛАР ИШЛАТИШНИ ЧЕКЛАШНИНГ АҲАМИЯТИ

Ҳамма дориларнинг ҳам ишлатилиши чекланиши керак. Бу қуйидаги сабабларга кўра антибиотиклар учун айниқса аҳамиятлидир:

1. Заҳарланиш ва таъсирчанлик. Антибиотиклар нафақат бактерияларни ўлдиради, шунингдек, организмга заҳарлаш ёки аллергик таъсир кўрсатиш орқали зарар етказиши ҳам мумкин. Керак бўлмаган антибиотикларни ишлатиш сабабли ҳар йили кўплаб одамлар вафот қиладилар.
2. Табиий мувозанатни бузиши. Организмдаги ҳамма бактериялар ҳам зарарли эмас. Баъзи бактериялар организм нормал ишлаши учун керак. Кўпинча антибиотиклар керакли бактерияларни ҳам зарарлиларига қўшиб ўлдирадилар. Антибиотик берилган болаларнинг оғизларида тил оқариши ёки терисида баъзан замбуруғ касалликлари (пўпанак) ривожланади. Бунинг сабаби, антибиотиклар замбуруғларни назорат қилиб турувчи бактерияларни ўлдирган.

Шу сабабдан, ампициллин ва таъсир доираси кенг бўлган бошқа антибиотиклар ишлатган одамнинг бир неча кундан сўнг ичи кетиб қолиши мумкин. Антибиотиклар овқатни ҳазм қилиш учун керакли бактерияларни ўлдириб, ичаклардаги табиий мувозанатни бузиб қўйиши мумкин.

3. Дорига чидамлилик. Антибиотиклар чекланишининг асосий сабабларидан бири шуки, улар керак бўлмаган пайтларда ва такроран ишлатилса, айни зарур бўлиб турган маҳалда таъсири сусаяди. Яъни зарур бўлмаганда антибиотикларни ишлатсангиз, кейин жуда керак бўлиб қолганида улар сизга таъсир қилмай қолади.

Бир хил антибиотик билан ҳужум қилинаверса, бактериялар унга чидамлироқ бўла бошлайди ва бора-бора бу антибиотикни ишлатганингизда бактериялар ўлмайдиган бўлиб қолади. Шунинг учун узоқ даволанадиган ичтерлама каби касалликларни даволаш мушкуллашиб бормоқда.
Масалан: левомицетин ундан кўра хавфсизроқ ёки у билан бир хил таъсир қиладиган бошқа антибиотиклардан барҳам топадиган жуда кўп инфекцияларга ҳам ёки умуман антибиотик ичилмайдиган касалликларга ҳам ишлатиб келинмоқда.
Дунёдаги кўпгина жиддий касалликлар антибиотикларга чидамли бўлиб бормоқда. Бунинг энг асосий сабаби, антибиотикларнинг оддий касалликларда ҳам кўплаб ишлатилишидир. Агар антибиотиклар инсонларнинг ҳаётини сақлашини хоҳласак, улар ишлатиладиган доирани ҳозиргига нисбатан анча чеклаш керак. Бу эса тиббиёт ходимлари ва одамларни улардан оқилона фойдаланишларига боғлиқ.
Кўпгина оддий инфекциялар учун антибиотиклар керак эмас, деб айтдик. Оддий тери инфекциялари одатда совун ва сув, иссиқ компресс ёки кўк дори (зелёнка) суртиш билан даволаниши мумкин. Нафас йўлларининг оддий дардлари кўп суюқлик ичиш, сифатли овқат ейиш ва кўп дам олиш билан даволаниб кетиши мумкин. Кўп ич кетишлар учун антибиотикларнинг ҳожати йўқ ва улар ҳатто зарарли ҳам бўлиши мумкин. Асосийси, такрор айтамиз — кўп суюқлик ичиш ва тез-тез овқатланиб туришдир.
Организм ўзи кураша оладиган касалликларда антибиотиклар ишлатманг.

ДОРИНИ ҚАНДАЙ ҚАБУЛ Қ ИЛИШ КЕРАК?

Умуман, дорини белгиланган вақтда қабул қилиш муҳимдир. Баъзи дорилар бир кунда бир марта, қолганлари кўпроқ қабул қилиниши керак. Агар тавсияда «1 тадан ҳар 8 соатда» дейилган бўлса, 3 маҳал ичинг: эрталаб битта, пешинда битта, кечки пайт (ётишдан аввал) битта. Агар «1 тадан ҳар 6 соатда» дейилган бўлса, 4 маҳал ичинг: эрталаб, пешинда, аср (соат 4-5 лар)да ва кечки пайт биттадан ичинг. Агар «1 тадан ҳар 4 соатда» деса, 6 маҳал ичинг: дорилар қабул қилиш орасида бир хил вақт ўтказинг.

АГАР СИЗ БИРОР КИШИГА ДОРИ БЕРАЁТГАН БЎЛСАНГИЗ...

Доим қуйидаги маълумотларни дори тагига ёзиб беринг, бемор ўқишни билмаса ҳам, эслатмага тўла ёзиб қўйинг.

- Беморнинг номи
- Дорининг номи
- У нима сабабдан қабул қилиняпти?
- Миқдори

ДОРИЛАРНИ ОЧ ЁКИ ТЎҚ ҚОРИНГА ИЧИШ ЮЗАСИДАН КЎРСАТМАЛАР

Баъзи дорилар оч қоринга ичилганда яхши фойда беради — бу овқатдан 1 соат олдин деганидир.
Бошқа дорилар эса овқат билан ёки овқатдан сўнг ичилганда қоринни оғритмайди ёки жиғилдонни қайнатмайди (зарда қилмайди).

Ушбу дориларни овқатдан 1 соат олдин ичинг:

- пенициллин
- ампициллин
- тетрациклин
- темир моддали таблеткалар

Тетракцилин ичишдан 1 соат олдин ва кейин сут ичмаган маъқул.

Антацид дориларни оч қоринга, овқатдан 1 ёки 2 соат кейин ва ётиш олдидан ичган маъқул.
Э с л а т м а: Дориларни туриб ёки ўтириб ичган яхши. Шунингдек, ҳар сафар дори ичганингизда уни катта пиёлада сув билан ичишга ҳаракат қилинг. Агар сиз сульфаниламид дориларни ичаётган бўлсангиз, буйракка ёмон таъсир қилмаслиги учун уларни кўп сув илан ичиш муҳим. Бир кунда камида 2 литр сув ичинг.

 
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
<<< 1 2 3 4 5 6 7 >>>
 
     
 
Ислом олами | Тарихдан нидо | Таҳлиллар | Олимлар | Иқтисодиёт | Шартномалар | Ҳайвонот олами
 
 
Тиббиёт | Пазандачилик | Биласизми | Подшоҳлар | Иқтисодий лўғат | Мақолалар | Яқин Шарқ | Руҳ тарбияси | Коинот
 
 
ali_nasafiy@yahoo.com
 
 
Copyright © 2005 sof-olam.6te.net
 
Free Web Hosting